काठमाडौं । भारतले भर्खरै अर्को इतिहास रचेको थियो, जो चन्द्रयान–३ को सफल अवतरण भएको थियो । यसपछि भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान संगठन (इसरो) का वैज्ञानिकहरूले गरेको अनुसन्धानले चन्द्रयान–३ अवतरण गरेको चन्द्रमाको उमेर ३.७ अर्ब वर्ष रहेको खुलासा गरेको छ ।
इशोरोको भौतिक अनुसन्धान प्रयोगशाला, अहमदाबादका वैज्ञानिकहरूको टोलीले चन्द्रयानः३ अवतरण साइट पत्ता लगाए, जसलाई अब शिव शक्ति बिन्दु
नामाकरण गरिएको छ । यस साइटमा एक रूपात्मक र टोपोग्राफिक विश्लेषण गरिएको थियो।
भारतले अगस्ट २३, २०२३ मा इतिहास रचेको हो । भारत चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा सफ्ट ल्याण्डिङ गर्ने विश्वको पहिलो देश बनेको छ । चन्द्रयान–३ मा विक्रम ल्यान्डर भित्र बोकेको प्रज्ञान रोभरले प्राप्त गरेको डाटाको सहयोगमा भारतीय वैज्ञानिकहरूले चन्द्रमाको विकासको बारेमा नयाँ खुलासा गरि रहेका नै छन् ।
पिआरएल वैज्ञानिकहरूले शिव शक्ति नजिकै चन्द्र सतहबाट क्रेटर र चट्टान वितरण डेटा सङ्कलन गर्न लुनार रिकोनेसन्स अर्बिटर वाइड एंगल क्यामेरा र टेरेन क्यामेराजस्ता इमेजिङ प्रविधिहरू प्रयोग गरेका थिए । यसपछि पनि यस्तै अनुसन्धान भइरहेको छ ।
यस अनुसन्धानमा लुनार रिकनसेन्स अर्बिटर (एलआरओ) को वाइड एंगल क्यामेरा र टेरेन क्यामेरा प्रयोग गरी क्रेटर र चट्टानहरूको अध्ययन गरिएको थियो। जसमध्ये ५० क्रेटरहरू (५००–११५०) मिटर व्यास) को विश्लेषण गरेर अवतरण भएको क्षेत्रको उमेर ३.७ बिलियन वर्ष मापन गरिएको हो । नजिकैको असहज भूभाग र उच्च राहत मिल्ने चिल्लो मैदानमा २३ र ५ क्रेटरको अध्ययनले पनि सोही उमेरको पुष्टि गरेको इशरोले जनाएको छ ।
इसरोका वैज्ञानिकहरूका अनुसार माइक्रो– मेटियोराइट बमबारी र थर्मल उतार चढावका कारण चन्द्रमाको सतह परिवर्तन भइरहन्छ। लाखौं वर्षमा यी चट्टानहरू भत्केका छन् र रेगोलिथमा परिणत भएका छन्।
यस क्षेत्रमा ‘स्पेस वेदरिङ’ को प्रभाव अपेक्षित भन्दा कम थियो, यसले यो क्रेटर अपेक्षाकृत जवान हुन सक्छ भनेर संकेत गर्दछ। ९.१ प्रतिशत (५७६४ मध्ये ५६५) चट्टानहरू ५ मिटर भन्दा लामो थिए र यी ४२८ वटा चट्टानहरू यस ताजा क्रेटरको नजिक फेला परेका थिए। साथै, अवतरण क्षेत्रका दुई ठूला चट्टानहरू १७ मिटरभन्दा लामो रहेको यस ताजा क्रेटरको नजिक देखिएका थिए।
