मस्को। चीन र रुसले करिब ५ वर्षपछि फेरि संयुक्त सामुद्रिक परिचालन सुरु गरेका छन् । भ्लादिभोस्तोक बन्दरगाहबाट निस्किएको नयाँ अभियानको नेतृत्व ‘अकाडेमिक एम.ए. ल्याभ्रेन्टेभ’ नामक अनुसन्धान जहाजवाट भइरहेको छ । यसमा संलग्न २५ वैज्ञानिकको टोली गहिरो समुन्द्रमा वातावरण, इकोलोजी र जलवायुको अध्ययनमा करिब ४५ दिन बिताउने छन् । यस अवधिमा दुवै देशले आर्कटिक क्षेत्रमा धेरै प्रकारका आविष्कार गर्नेछन्।
यो मिसन कोभिड–१९ पछि दुई देशबीचको पहिलो प्रमुख समुद्री मिसन हो र यसलाई चीनको प्राकृतिक स्रोत मन्त्रालयअन्तर्गतको एफआईओ (फर्स्ट इन्स्टिच्युट अफ ओशनोग्राफी) ले सञ्चालन गरिरहेको छ।सरकारी दावीका अनुसार यस अभियानको उद्देश्य गहिरो समुद्रको इको सिस्टम बुझ्नु रहेको छ । जलवायु परिवर्तनको प्रभाव अध्ययन गर्न उनीहरू चाहान्छन् । सामुद्रिक स्रोतको संरक्षण र प्राकृतिक प्रकोपको पूर्वानुमानका लागि तथ्याङ्क सङ्कलन गर्ने हो तर विज्ञहरूको नजरमा यो अभियान त्यति सरल र सहज भने छैन।
धेरै विज्ञहरू चीन र रुसको वास्तविक उद्देश्य दुर्लभ खनिज र प्राकृतिक स्रोतहरू खोज्नु र उत्तरी समुद्री मार्गमा आफ्नो नियन्त्रण कायम गर्नु हो भन्ने विश्वास गर्छन्। यो भविष्यको विश्वव्यापी व्यापार मार्गहरूमा प्रभुत्व स्थापित गर्न मद्दत गर्न लाभदायक हुनेछ। यस पटक मिसनको मुख्य क्षेत्र बेरिङ सागर र उत्तर–पश्चिम प्रशान्त महासागर समावेश छ। यस क्षेत्रलाई भौगोलिक रूपमा धनी मानिन्छ र यहाँ समुद्र मुनी म्याङ्गनीज नोडल, कोबाल्ट र दुर्लभ पृथ्वी धातुहरू पाइन्छ। यसका साथै विगत १.२६ लाख वर्षमा यस क्षेत्रमा कस्तो जलवायु परिवर्तन भयो भनेर पनि वैज्ञानिकहरूले जान्न प्रयास गर्नेछन्।
चीन–रूसको बढ्दो समुद्री सहयोग
दुवै देशले समुद्री विज्ञानमा साझेदारी गरेको यो पहिलो पटक होइन, जुन निम्नानुसार छन, २००९मा चीनको चेङ्दुमा संयुक्त समुद्री मिशन, २०११ मा संयुक्त समुद्र विज्ञान अनुसन्धान केन्द्रको स्थापना, २०१७ मा उत्तरी समुद्री मार्गमा सहयोगका लागि विशेष उपसमितिको गठन गरेर काम गरिसकेका छन् । रुसको आर्कटिक तटबाट ५ हजार ६०० किलोमिटरसम्म फैलिएको उत्तरी समुद्री मार्ग भविष्यको विश्वव्यापी बजारको लागि आकर्षणको केन्द्र बन्न सक्नेमा चीन र रूस दुबै सहमत रहेका छन् ।
जलवायु परिवर्तनका कारण आर्कटिकको बरफ तीव्र गतिमा पग्लिरहेको छ । जसका कारण यो मार्ग परम्परागत स्वेज नहर भन्दा छोटो र सस्तो हुने देखिएको छ। चीन र रुसले यस रुटमा पश्चिमी देशको परनिर्भरता अन्त्य गरी आ–आफ्नो व्यापारिक मार्गलाई स्वतन्त्र र सुरक्षित बनाउन खोजिरहेका छन् । जसका कारण अमेरिका तनावमा रहेको देखिन्छ ।
