दुबई । ग्लोबल स्टकटेकको नयाँ मस्यौदामा कोइलाको अप्रतिबंधित प्रयोगलाई पूर्ण रूपमा रोक्न र व्यवस्थित र न्यायसंगत तरिकामा जीवाश्म ईन्धनको प्रयोगलाई चरणबद्ध गर्ने विकल्पहरू उल्लेख गरिएको छ। मंगलबार जारी गरिएको विश्वव्यापी तापक्रम वृद्धिलाई १.५ डिग्रीमा सीमित गर्ने विश्वव्यापी प्रयासको यो पहिलो सामूहिक आवधिक समीक्षा हो।
वार्ताकारहरूले जारी गरेको ग्लोबल स्टकटेक (जीएसटी) पाठ कोप २८ को सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण दस्तावेज मानिन्छ र यहाँ दुई हप्ताको वार्षिक जलवायु सम्मेलनको अन्त्यमा अन्तिम रूप दिइनेछ।
भारत र अन्य ‘ग्लोबल साउथ’ देशहरूले कोइला मात्र होइन, तेल र ग्याँसको प्रयोग पनि चरणबद्ध रूपमा घटाउनुपर्ने माग गर्दै आएका छन्। धनी देशले आफै तेल र ग्यास प्रयोग गर्ने तर गरिब देशले कोइलाको प्रयोगमा प्रश्न उठाउने गरेको तथ्यलाई ध्यानमा राखेर यो माग गरिएको हो ।
‘ग्लोबल साउथ’ शब्द सामान्यतया ल्याटिन अमेरिका, एसिया, अफ्रिका र ओशिनियाका क्षेत्रहरूका लागि प्रयोग गरिन्छ। विशेष गरी, यसको अर्थ युरोप र उत्तरी अमेरिका बाहिर, दक्षिणी गोलार्ध र इक्वेटोरियल क्षेत्रमा अवस्थित देशहरू हुन्, जुन प्रायः कम आय भएका र राजनीतिक रूपमा पिछडिएका छन्।
सन् २०२१ मा ग्लासगोमा भएको कोप बैठकमा भारतले कोइलाको प्रयोग ‘रोक्नुभन्दा’ घटाउनमा जोड दिएको थियो ।सन २०१५ को पेरिस सम्झौता अन्तर्गत १९० भन्दा बढी देशहरूले औद्योगिक क्रान्ति अघिको तुलनामा विश्वव्यापी तापमान वृद्धि १.६ डिग्री सेल्सियसमा सीमित गर्न कार्बन उत्सर्जन कटौती गर्न सहमत भएका थिए ।
तसर्थ, ‘ग्लोबल स्टकटेक’ पहल सुरु गरिएको थियो, जुन धेरै महत्त्वपूर्ण छ किनभने यसले देशहरूलाई उनीहरूको कार्य योजनाहरूमा आवश्यक परिवर्तन गर्न मद्दत गर्नेछ, जुन गम्भीर जलवायु प्रभावहरू रोक्नको लागिका लागि महत्वपुर्ण हुनेछ ।
