काठमाडौं। विश्वको सबैभन्दा अग्लो हिमाल हिमालयको चुचुरोले जहिले पनि भूगर्भविद्हरुलाई अचम्ममा पारिरहेको छ ।
तर, हिमालयको आकाश छुने चुचुरोको जमिन मुनी भने लामो समयदेखि भूमिगत टकराव चलिरहेको छ ।
वास्तवमा भारतीय र यूरेशियन टेक्टोनिक प्लेटहरू बिस्तारै एक अर्काका बिचमा टकरावमा परिरहेका छन्। वास्तवमा ६ करोड वर्षअघि सुरु भएको यो भूगर्भीय टक्करले हिमालयका यी उच्च चुचुराहरू निर्माण भएका थिए ।
तर, हालैको एक अनुसन्धानबाट वैज्ञानिकहरूले भारतीय प्लेट टुक्रिरहेको खुलासा गरेका छन्। यसको सीधा अर्थ भारतको भूमिलाई दुई टुक्रामा विभाजनतर्फ गइरहेको छ भन्न सकिन्छ भन्ने हो । यसअघि पनि अफ्रिकासँग यस्तो घटना भएको थियो, जब अफ्रिका एसियाबाट अलग भएको थियो । त्यस समयमा भारतीय उपमहाद्वीपको केही भाग अफ्रिकासँग जोडिएको थियो।
वैज्ञानिकहरूले यूरेशियन र भारतीय प्लेटहरूको टक्करको परिणामको रूपमा यसको व्यवहारलाई लामो समयसम्म बहस गरेका थिए । बाक्लो समुद्री प्लेटको विपरीत, भारतीय प्लेट जस्ता महाद्वीपीय प्लेटहरू पृथ्वीको आवरणमा डुब्न प्रतिरोध गरिरहेका छन । तर, भर्खरको अनुसन्धानले वैज्ञानिकहरूलाई भारतीय प्लेटका केही भागहरू अलग हुन सक्ने खुलासा गरेका छन् ।
खासमा वैज्ञानिकहरूको यो सिद्धान्तलाई भूकम्पका तरंगहरू र तिब्बती मुहानहरूबाट प्राप्त ग्याँस नमूनाहरूको तथ्याङ्क विश्लेषण गरेर पत्ता लगाएका हुन् । साथै, भुटान नजिकैको एक प्रमुख क्षेत्रमा रिफ्टिङको प्रमाण भेटिएको छ, मेन्टल चट्टानहरू सम्भवतः शून्यमा बगिरहेका छन् भन्ने देखिएको छ ।
हेलियम आइसोटोपका संकेतहरू अनुसार प्लेट पृथकीकरणको कारणले म्यानटल चट्टानहरू उत्पन्न हुँदैछन्। वैज्ञानिकहरू विश्वास गर्छन् कि तातो ढुंगाका सामग्रीले विभाजनले सिर्जना गरेको शून्य स्थान भर्ने काम गर्ने गर्छन ।
उट्रेच विश्वविद्यालयका भूगतिशास्त्री डोभ भ्यानले भने, ‘हामीलाई थाहा छैन कि महादेशहरूले यस्तो व्यवहार किन गरिरहेका हुन सक्छन् तर यी तथ्य र परिणामहरूले यस क्षेत्रमा टेक्टोनिक गतिविधि र भूकम्प जोखिमहरूको बारेमा नयाँ जानकारी प्रदान भने गरेको छ ।’ भारतीय प्लेटको विभिन्न मोटाई र संरचनाका कारण धेरै पटक दरार परिरहेको भौगर्भिकहरू विश्वास गर्छन्।
